ЯНГИ ДУНЁ

НАЗАР ЭШОНҚУЛ

(«МЕН»ДАН «МЕНГАЧА» КИТОБИДАН)

Китоб инсониятнинг энг улуғ обидасидир. Китоб бўлмаса, на бугунги тараққиёт, на тафаккур, на одамнинг ўзи бўлур эди. Китоб инсон қалби ҳақидаги энг улкан билим, энг улкан тадқиқот. Ҳар қандай жамиятни, ҳар қандай тузумни китобга бўлган муносабатидан билиб олиш мумкин. Китоби, китоб яратувчиси хор жамият ўзини гуманист қилиб кўрсатмасин, барибир бир куни таназзулга юз тутади. Буни биз инсоният тарихида кўплаб кўрдик.

Инсонни ҳеч қайси фан китобчалик акс эттиролмайди, ҳеч қайси санъат тури китобчалик чуқур ва кенг тасвирлай олмайди, ҳеч қайси восита инсон руҳи ва хаёлига китобчалик эрк беролмайди. Китоб ўқирканмиз, жодуланган, бироқ ғоятда гўзал, ниҳоятда қалбимиз ва ҳисларимизга мос ва уни буюклик қадар юксалтирувчи хонада ўтиргандай бўламиз. Бу хона бизнинг ички дунёмиздир. Read the rest of this entry »

М.Шералиева

Ёзувчи Аҳмад Аъзамнинг дастлабки китобига кирган “Одамнинг оласи” номли ҳикояси бор. Ҳикояда артистликка мойил, вазиятга қараб турли ролларни онгли равишда ўйнай оладиган, атрофдагилар хатти-ҳаракати, руҳиятини бошқара олишга қодир қаҳрамонга нисбатан муаллиф симпатиясини сезиш қийин эмас. Бироқ А.Аъзам мазкур ҳикоясини кейинги китобига киритишни маъқул кўрмади – ёзувчи “Одамнинг оласи” ёзилган пайтдаги ижодий позициясидан воз кечди. Назаримизда, Шерқўзи типидаги қаҳрамон муаллиф учун киноя субъекти сифатида эстетик қимматини йўқотган кўринади, чунки Шерқўзида киноягача бўлган “қалб драмаси” йўқ, муаллифни ундаги артистизмнинг ўзигина завқлантиради, холос. Бундан фарқли равишда, “Кичик илмий ходим Ҳамдамов”, “Алмисоқдан қолган Карим”, “Ноинсоф Мусо” ҳикоялари қаҳрамонлари киноявий позицияга озми-кўпми қалб драмасини бошдан кечирган ҳолда келадилар: Ҳамдамов ичи ва таши ўртасидаги зиддиятдан ўзи ҳам безиб чарчаб кетади (“Кўнглида бошқа гап-у, тилида…”), “Ноинсоф Мусо”нинг қаҳрамони “одамлик”кача яна қанча “лой кечиши” кераклиги ҳақида ўйлайди, “кўнгли ўлганидан” норози Адҳамнинг Каримга тушунарсиз ички дарди бор. Read the rest of this entry »

Юсуф Расул

(Ҳикоя)

“Бизни халқимиз ҳам қачон Европаликларга ўхшаб тўкин сочинликда, озод ва эркин мамлакатда яшар экан? Нега биз улардай ҳаёт учун кураша олмаймиз? Нега бизни халқимиз бу қадар бўшанг ва қолоқ?” Бу саволлар Назарлига ҳеч қачон тинчлик бермасди. Европада яшаётганига кўп вақт бўлмаган эсада у нуқул ўз ватанидаги одамлар турмушини бу ердаги ҳаёт билан муқояса қилар, турли хил фикрлар, ечими йўқ муаммолар уни хаёлини банд этганди.

Шундай кунлардан бирида Назарли Йозеф исмли бир инглиз билан танишиб қолди. Йозеф эндигина 28 га кирган йигит бўлиб фикрлаши ва дунёқараши негадир бошқаларга ўхшамасди.

Назарлини фикри ёди ўз ватанида ҳам демократияни ўрнатишга кўмаклашиш, Европа тажрибаларини ўрганиб, ўз атрофида соғлом фикрли кишиларни тўплаш, ислоҳотчилар гуруҳини тузиш билан банд эди. Бир куни у Йозефга ўз режалари ҳақида батафсил гапириб берди. Read the rest of this entry »

Read the rest of this entry »

Read the rest of this entry »

Read the rest of this entry »

Дин бор ва у бизга керак. Биз мустаҳкам пойдеворга эга динни қўллаб – қувватлаймиз. Пойдевор мустаҳкам:бироқ бу пойдевор устига қурилган уй узоқ асрлар давомида унитилди. Баъзи жойлари чириди, бироқ ҳеч ким бу бинони таъмирлашга унамади, бунга эҳтиёж сезмадилар. Аксига олиб ғайритабиий таъсирлар, тушунчалар, диний ўйдирмалар бу бинога янада қаттиқ зарар етказди. Бугун бу бинога ҳеч ким яқинлашмайди, ҳеч ким уни таъмирламайди. Бироқ, ундаги ёриқ жой вақт ўтган сари очилиб кенгайиб бормоқда ва бир кун келиб мустаҳкам пойдевор устида бошқа уй қуриш зарурати юзага келади.

Дин – бу бизнинг виждонимиз, эътиқодимиз масаласидир. Ҳамма ўз виждони овози ва чақириқларига бўйсунади. Биз динни чуқур ҳурмат қиламиз. Биз хаёл ва тафаккурга мухолиф кишилар эмасмиз. Биз фақат диний ишларни давлат ва халқ ишларига аралаштирилишига қаршимиз. Биз реакционерларга имконият бермаслигимиз керак. (Асаф Илбай ҳикоялари, Хотиралар, 102 – 103 б). Read the rest of this entry »

Read the rest of this entry »

Туркларнинг мусулмонлаштирилиши

Умар Малик

Туркларнинг мусулмонликни қабул қилишлари ҳақида нималарни биламиз?

Бу борада ўзимиз билган баъзи маълумотларни айтиб ўтмоқчимиз. Чунки, Туркларнинг мусулмон бўлишлари ҳақида на мактабларда, на тарих китобларида етарли маълумот берилмайди. Бериладиган маълумотлардан эса Туркларнинг оммавий мусулмон бўлганликларига ишора этилади. Аслида бу ҳақиқат эмас. Ҳақиқатнинг фош бўлишини эса истамайдилар.

Қаранг Диёнат (бошқармаси) бу хусусда нима дейди:

“Туркларнинг ислом динига кириши, Турк миллатининг тарихида жуда катта ўзгариш ясади, мусулмонлик учун яхши имкониятлар пайдо бўлди. Турклар ислом динини ҳеч қандай зўрликсиз, ўз истаклари билан қабул қилишган эди. Бунинг сабаблари қуйидагилардир: Read the rest of this entry »

Мусулмонларнинг иккинчи халифаси Умар бин ал Ҳаттобнинг Форс (Сосонийлар) шоҳи Яздигард учинчига мактуби.

Мусулмонларнинг иккинчи халифаси Умар бин ал Ҳаттобнинг Форс (Сосонийлар) шоҳи Яздигард учинчига ва Яздигард учинчининг халифа Умар бин ал Ҳаттобга (матнда Хиттоб дейилган – таржимон) йўллаган мактубини эътиборингизга ҳавола этамиз. Айни пайтда Австрияда яшаётган Тожикистон мухолифати лидерларидан бири, тарихчи олим Шодмон Юсупов қўлга киритган бу мактублар таниқли ўзбек шоири Ёдгор Обид кўмаги билан бизгача етиб келди.

Бу мактубларнинг асл нусхалари Лондон музейида сақланади. Улар арабларнинг Эронга ҳужумларидан сўнг ёзилган бўлиши мумкин.

Таржимон. Read the rest of this entry »